1 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI

Bilim insanları doğada bulunan çok sayıdaki canlıları ayrı ayrı incelemek yerine benzer özelliklerine göre gruplara ayırarak incelmenin daha kolay olduğunu görmüşler.
Canlıların benzer özeliklerine göre gruplandırılmasına canlıların sınıflandırılması denir.
CANLILAR
MİKROSKOBİK CANLILAR | MANTARLAR | BİTKİLER | HAYVANLAR |
---|---|---|---|
![]() | ![]() | ![]() | ![]() |
MİKROSKOBİK CANLILAR

Mikroskobik Canlılar
Çevremizde çıplak gözle göremediğimiz ancak mikroskop yardımı ile görebildiğimiz canlılara mikroskobik canlılar denir. Bu canlılar suda, havada, toprakta ve canlıların vücutlarında yaşayabilir. Mikroskobik canlılar yaşamın devamı için çok önemlidir. Mikroskobik canlılar diğer canlılar gibi solunum, hareket, beslenme, üreme gibi canlılık olaylarını gerçekleştirirler. Zararlı ve yararlı olanları vardır.
Öglena (Kamçılı hayvan) | Bakteri | Amip | Paramesyum (Terliksi hayvan) |
---|---|---|---|
![]() | ![]() | ![]() | ![]() |

YARARLI BAKTERİLER
Yararlı bakteriler kullanılarak birçok besin üretilebilir. Yoğurt, peynir, sirke, turşu gibi besinler yararlı mikroskobik canlılar kullanılarak üretilen besinlere örnektir. Bunun yanı sıra ilaç üretiminde de yararlanılmaktadır. Penisilin gibi.

ZARARLI BAKTERİLER
Zararlı bakteriler vücudumuza açık yaralardan, nefes alıp verme esnasında ağız veya burnumuzdan girebilmektedir. Bu durum, hastalanmamıza neden olabilir. Korunmak için açık yaraların pansuman edilmesi, ellerimizi bol su ve sabunla yıkanması, düzenli banyo yapılması gerekenlerden bazılarıdır. Sağlığa için alınacak önlemlerin tümü hijyen olarak tanımlanır
MANTARLAR

Mantarlar; nemli, ılık ve besin bakımından zengin yerlerde yaşar. Ormanlarda, ağaç gövdelerinde, ağaç kütüklerinde, çürümüş yaprakların arasında her yerde yaşayabilirler. Mantarlar toprağa bağlı olmaları ile bitkilere benzerken, besinlerini kendileri yapmayıp dışarıdan hazır alma özellikleri ile de hayvanlara benzerdir. Dört çeşit mantar vardır.
ŞAPKALI MANTAR | KÜF MANTARI | MAYA MANTARI | PARAZİT MANTARI |
---|---|---|---|
![]() | ![]() | ![]() | ![]() |

ŞAPKALI MANTARLAR
- Ormanlarda ve bahçelerde bulunan en gelişmiş mantar çeşididir.
- Sap ve şapka olmak üzere iki kısımdır.
- Şapkalı mantarların vitamin ve protein bakımından besin değeri yüksektir ancak bazı şapkalı mantarlar zehirlidir.
- Zehirli ve zehirsiz mantarları ayırmak zordur. Bu nedenle doğada bulduğumuz şapkalı mantarları kesinlikle tüketmemeliyiz.
- İnsanlar tarafından özel yöntemlerle üretilen değeri çok yüksek kültür mantarlarını tüketmeliyiz.

KÜF MANTARI
- Uzun süre açıkta kalan (ekmek, portakal, salça vb.) besinleri çürüterek tadını, kokusunu ve rengini değiştiren mantar türüdür.
- Mikroskop yardımı görülebildiğimiz bir mantar çeşididir.
- Küflenmiş besinleri tüketmek sağlığımız açısından olumsuz sonuçlar oluşabileceği için risklidir.
- Bazı küf mantarlarından antibiyotikler elde edilmektedir. Peynir küfünden penisilin elde edilen edilmektedir.
- Penisilin bakterilerin neden olduğu hastalıkların tedavisinde kullanılır.

MAYA MANTARI
- Mikroskop yardımı ile görülebildiğimiz mantarlardır.
- Uygun sıcaklık ve besin ortamında hızlı çoğalırlar.
- Hamurun ve peynirin mayalanmasında rol oynayan mantarlardır.
- Üzümden sirke, şarap yapımında maya mantarları görev alırlar.
- Etil alkol gibi bazı kimyasallar da maya mantarları tarafından oluşturulur..
- Maya mantarları uygun sıcaklık ve besin ortamlarında canlılık özelliği gösterir.
- Maya kuru iken yaşamsal faaliyet sürdürmez.

PARAZİT MANTARLARI
- Hastalık yapan mantarlar canlılar üzerinde yaşayarak besin ihtiyaçlarını canlılardan karşılarlar.
- İnsanlarda saç derisinde saçkıran hastalığı.
- İnsanların el ve ayaklarında sulu ve kaşıntılı yaralara da mantarlar neden olur
- Bitkilerde sararma ve kurumaya neden olurlar.
- Ağızda yara ve pamukçuk oluşumuna neden olurlar.
- Tırnaklarda ayaklarda mantarlar sebep olurlar.
BİTKİLER

Bitkiler, toprağa bağlı olarak yaşayan, Güneş ışığı yardımıyla fotosentez yaparak oksijen ve kendi besinlerini üretebilen diğer canlılar için besin kaynağı olan canlılardır. Besin ve oksijen üretmek için güneş ışığı, su ve karbondioksit kullanırlar fotosentez yaparlar. Bitkiler, çiçeksiz ve çiçekli bitkiler olmak üzere ikiye ayrılır.

Çiçeksiz Bitkiler:
- Kara yosunu, su yosunu (alg), eğrelti otu, at kuyruğu, kibrit otu, ciğer otu ve liken çiçeksiz bitkidir.
- Üreme organı olan çiçeğe sahip olmayan basit yapılı bir bitki grubudur.
- Çiçek olmadığı için tohum ve meyve oluşturamazlar.
- Kök, gövde ve yaprakları iyi gelişmemiştir.
- Eğrelti otu ve yosunlar ormanlık alanlarda, ağaç diplerinde suyun bulunduğu yerlerde yetişir.

Çiçekli Bitkiler
- Çiçekli bitkiler genel olarak çiçek, yaprak, gövde ve kök olmak üzere dört temel kısımdan oluşur.
- Elma ve erik ağacı, sümbül, lale, kiraz çiçekli bitkilere örnektir.
- Çiçeksiz bitkilerden daha gelişmiştir.
- Tohum oluşturarak çoğalırlar.
- Doğadaki bitkilerin büyük çoğunluğu çiçekli bitkidir.
Çiçekli Bitkilerin Kısımları

Kök
- bitkinin toprağa tutunmasını sağlar.
- bitkinin toprak altında kalan kısmıdır
- suyun ve su içerisindeki minerallerin iletimini sağlar.

Gövde
- yaprağı, çiçeği, meyveyi taşır ve bitkinin dik durmasını sağlar.
- Ayrıca kök ile yapraklar arasında madde iletimini sağlar.

Yaprak
- Genellikle yeşil renktedir.
- Besin üretimi, solunum ve terlemede görev alır.
- Fotosentez yapar.

Çiçek
- Çiçekli bitkilerin çoğalmasını (üremesini) sağlayan kısımdır.
- Üzerinde bitkinin üreme organları bulunur.
- Renkleri ve yaydıkları kokularla böceklerin gelmesini sağlar.
- Farklı renklerde ve özelliklerde bulunurlar.
- Bu sayede bitkilerin üremesi kolaylaşır bitkinin üreme organıdır.
- Meyve ve tohum oluşumunu sağlayan yapıdır.
HAYVANLAR
- Hayvanlar, besinlerini kendileri üretemezler.
- Besinlerini dışarıdan hazır olarak alır, hareket etme yeteneğine sahiptirler.
- Hayvanların beslenme şekilleri, yaşadıkları yerler ve vücut yapıları farklılık gösterebilir.
- Hayvanların bir kısmı suda, bir kısmı karada, bir kısmı da hem suda hem de karada yaşar.
- Bazı hayvanlar etle(etçil), bazı hayvanlar otla(otçul) ve bazıları ise hem et hem de otla(hepçil) beslenirler.
- Canlılar aleminin en gelişmiş canlıları hayvanlardır.
- Hayvanlar vücutlarına dayanıklılık sağlayan iskelet ve omurga yapılarına göre iki grupta incelenirler.

Omurgasız hayvanlar; vücutlarında kemikten ya da kıkırdaktan yapılı bir iç iskeletleri yoktur. Omurgaları olmayan bu canlılar su, kara gibi çeşitli ortamlarda yaşayabilir. Omurgasız hayvanların vücudunun dış kısmını örten ve destekleyen bir dış yapı bulunur. Bazı omurgasız hayvanların vücutlarında iskelet görevini gören değişik yapılar vardır. Yengeçlerde bulunan sert kabuk ve böceklerdeki kitin adı verilen örtü iskelet bu görevi yapar.
OMURGALI HAYVANLAR
Vücutlarından kemik ya da kıkırdaktan oluşan omurgaları vardır. Canlılar arasında en gelişmiş olanlarıdır. Bu canlıların bazıları doğurarak bazıları da yumurtlayarak çoğalırlar. Suda yaşayan hayvanların birçoğu solungaç solunumu yaparken bazıları hem deri hem de akciğer solunumu yapar. Bazı hayvanlar da sadece akciğer solunumu yapar. Omurgalı hayvanlar Memeliler, kuşlar, sürüngenler, kurbağalar ve balıklar olmak üzere beş guruba ayrılır.
![]() | ![]() | ![]() | ![]() | ![]() |
KUŞLAR | BALIKLAR | KURBAĞALAR | SÜRÜNGENLER | MEMELİLER |

Kuşlar
- Vücutları tüyle örtülüdür.
- Yumurta ile çoğalır
- Yavrularına bakarlar.
- Akciğerlerinde hava keseleri vardır.
- Kanatları vardır fakat hepsi uçamazlar.
- Penguen, deve kuşu, tavuk, hindi ve kaz uçamayan kuşlardır.
- Yarasa bir kuş türü değildir.

Balıklar
Hamsi, sardalye, lüfer, levrek örnektir. Balina, fok ve yunus balık türü değildir.
- Vücutları pulla kaplıdır.
- Solungaç solunumu yaparlar.
- Tatlı ve tuzlu suda yaşarlar.
- Yumurta ile çoğalırlar.
- Yavru bakımı yoktur.

Kurbağalar
- Kurbağalar ve semenderler (Kuyruklu kurbağa) bu guruptadır.
- Derileri yumuşak ve nemlidir.
- Hem karada hem de suda yaşarlar.
- Yumurta ile çoğalır.
- Yavru bakımı yoktur.
- Yumurtadan çıkan larvalar balığa benzer, solungaç solunumu yapar.
- Büyüdükçe başkalaşım geçirerek ana canlıya benzer.
- Yetişkin kurbağalar deri ve akciğer solunumu yapar.

Sürüngenler
- Yılan, kaplumbağa, timsah, kertenkele örnektir.
- Sürünerek hareket ederler.
- Vücutları sert ve kuru pullarla örtülüdür.
- Yumurta ile çoğalır.
- Yavrularına bakmazlar.
- Kış uykusuna yatarlar

Memeliler
İnsan, inek, koyun, deve, fare memelilere örnektir. Suda yaşayan memeliler balina, fok, yunus, uçabilen tek memeli yarasadır. En büyük memeli canlı Mavi Balina, en küçük memeli canlı ise Yabanarısı yarasasıdır.
- Vücutları kıllarla örtülüdür.
- Doğurarak çoğalır.
- Yavrularını sütle besler
- Yavru bakımı vardır.
- Diğer omurgalı canlılara göre daha gelişmiştir
Comment on “5.Sınıf 2.Ünite Canlıları Tanıyalım”