F.7.5.2. Aynalar
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Düz ayna, çukur ayna, tümsek ayna
F.7.5.2.1. Ayna çeşitlerini gözlemleyerek kullanım alanlarına örnekler verir.
F.7.5.2.2. Düz, çukur ve tümsek aynalarda oluşan görüntüleri karşılaştırır.
a. Özel ışınlarla görüntü çizimine girilmez.
b. Matematiksel bağıntılara girilmez.
c. Çukur aynada cismin görüntüsünün özelliklerinin (büyük / küçük, ters / düz) cismin aynaya olan
uzaklığına göre değişebileceği belirtilir.

Konu: Aynalar

Işık kaynağından çıkan ışık ışınlarının yansıtıcı yüzeye çarparak geldiği ortama geri dönmesine yansıma denir.

Arka yüzeyi parlatılmış camlara ayna denir.
Aynaların arkası gümüş veya alüminyum içeren bileşikler ile sırlanır (kaplanır).
Parlak ve düzgün yüzeylerde ayna görevi görmektedir.
Aynalar üzerine düşen ışığın tamamını yansıtır.
Işığı yansıtma özelliğinden dolayı cisimler aynada görülebilir.
Üç çeşit ayna vardır.

Düzlem Aynalar

Yansıtıcı yüzeyi düzdür. Aynaya gönderilen paralel ışığı yine paralel olarak yansıtır. Durgun su, düzgün alüminyum folyo düz ayna görevi görmektedir.

Görüntü özellikleri

Görüntü aynanın içinde oluşur. Görüntü sanal (zahiri) dir.
2. Düzdür. Bakan kişinin görüntüsü ters değildir. (Ayaklar yukarıda baş aşağıda değildir. )
3. Simetriktir. Sağ elimizi kaldırdığımızda, görüntüde sol el kalkar.
4. Cisimle görüntünün boyu eşittir.
5. Görüntünün aynaya uzaklığı ile cismin aynaya uzaklığı eşittir.
6. Cisim aynaya hangi sürat ile yaklaşıyorsa, görüntü de aynaya aynı süratle yaklaşır.
7. Birbirine paralel iki ayna arasında sonsuz görüntü oluşur.

AMBULANS – İTFAİYE

Aynalarda oluşan görüntü simetrik olduğu için ambulans ve itfaiye araçlarının önüne yazılar simetrik olarak yazılır.

Düz Aynanın Kullanım alanları

Evde, mağazalarda, kuaförde, araç içi dikiz aynasında düzlem ayna kullanılır.
Binaların dış cephelerinde aynalar yerleştirilerek içeri ışığın girmesi engellenir. Böylece binanın ısınması engellenir.
Tepegözde, periskop gibi araçlarda düzlem ayna kullanılır.

Küresel Aynalar

Yansıtıcı yüzeyi kürenin iç yüzeyi ve dış yüzeyi olan aynalardır.
Odak Noktası
F (focus) harfi ile gösterilir.
Merkez noktası ile aynanın arasındaki mesafenin yarısıdır (Ortasıdır).
Asal Eksen
Aynanın tam ortasından geçer.
Üzerinde odak noktası bulunur.
Çukur aynaya gönderilen paralel ışık, yansıdıktan sonra Odak noktasında toplanır.
Odak noktası aynanın önündedir.

Çukur ayna (İç bükey ayna)

Yansıtıcı yüzeyi kürenin iç yüzü gibi olan aynalardır
Asal eksene paralel gelen ışınlar odaktan geçerek yansırlar..
Çukur aynada cismin görüntüsü cismin aynaya olan uzaklığına göre değişir.
Cismin görüntüsü, ters ve cisimden küçük olabilir.
Cismin görüntüsü, ters ve cismin boyu ile aynı olabilir.
Cismin görüntüsü, ters ve cisimden büyük olabilir.
Cismin görüntüsü, düz ve cisimden büyük olabilir.

Çukur Aynada Görüntü Özellikleri

1. Cisim odak noktası ve ayna arasında ise

Görüntü cisme göre düzdür.
Görüntünün boyu cismin boyundan büyüktür.
Görüntü aynanın arkasında oluşur. (sanaldır)
Simetrik değildir. (Büyüklükleri farklı)

2. Cisim merkez ile odak noktası arasındaysa

Cisim merkez ile odak (M ile F noktası) arasındayken görüntü:

Merkezden dışarıda
Cisme göre ters
Cisimden büyük
Gerçek

3. Cisim merkezdeyse

Cisim merkez ile odak (M ile F noktası) arasındayken görüntü:

Merkezden dışarıda
Cisme göre ters
Cisimden büyük
Gerçek

4. Cisim merkezin dışında ise

Cisim merkezden dışarıdayken görüntü:

Merkez ile odak arasında (M ve F noktaları arasında)
Cisme göre ters (baş aşağı)
Cisimden küçük
Gerçek (yani ekran üzerine düşürülebilir). Çünkü yansıyan ışınların kendileri kesişti, uzantıları değil.

Çukur Aynanın Kullanım Alanları

Kullanım Alanları

Makyaj aynaları
Modern teleskoplarda
Dev aynaları, lunaparklarda eğlence için kullanılır
El fenerlerinde paralel ışık demetleri elde etmek için reflektör (yansıtıcı yüzey) çukur aynadır
Güneş fırınlarında güneş ışığını bir noktaya toplamak için kullanılır
Diş hekimleri dişlerinize bakarken çukur ayna kullanır
Çukur aynalar genellikle ince işçilikte görüntünün büyütülmesini sağlamak amacı ile kullanılır.