F.7.5.2. Aynalar
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Düz ayna, çukur ayna, tümsek ayna
F.7.5.2.1. Ayna çeşitlerini gözlemleyerek kullanım alanlarına örnekler verir.
F.7.5.2.2. Düz, çukur ve tümsek aynalarda oluşan görüntüleri karşılaştırır.
a. Özel ışınlarla görüntü çizimine girilmez.
b. Matematiksel bağıntılara girilmez.
c. Çukur aynada cismin görüntüsünün özelliklerinin (büyük / küçük, ters / düz) cismin aynaya olan
uzaklığına göre değişebileceği belirtilir.
Konu: Aynalar
Işık kaynağından çıkan ışık ışınlarının yansıtıcı yüzeye çarparak geldiği ortama geri dönmesine yansıma denir.
Arka yüzeyi parlatılmış camlara ayna denir.
Aynaların arkası gümüş veya alüminyum içeren bileşikler ile sırlanır (kaplanır).
Parlak ve düzgün yüzeylerde ayna görevi görmektedir.
Aynalar üzerine düşen ışığın tamamını yansıtır.
Işığı yansıtma özelliğinden dolayı cisimler aynada görülebilir.
Üç çeşit ayna vardır.

Düzlem Aynalar
Yansıtıcı yüzeyi düzdür. Aynaya gönderilen paralel ışığı yine paralel olarak yansıtır. Durgun su, düzgün alüminyum folyo düz ayna görevi görmektedir.


Görüntü özellikleri
Görüntü aynanın içinde oluşur. Görüntü sanal (zahiri) dir.
2. Düzdür. Bakan kişinin görüntüsü ters değildir. (Ayaklar yukarıda baş aşağıda değildir. )
3. Simetriktir. Sağ elimizi kaldırdığımızda, görüntüde sol el kalkar.
4. Cisimle görüntünün boyu eşittir.
5. Görüntünün aynaya uzaklığı ile cismin aynaya uzaklığı eşittir.
6. Cisim aynaya hangi sürat ile yaklaşıyorsa, görüntü de aynaya aynı süratle yaklaşır.
7. Birbirine paralel iki ayna arasında sonsuz görüntü oluşur.

AMBULANS – İTFAİYE
Aynalarda oluşan görüntü simetrik olduğu için ambulans ve itfaiye araçlarının önüne yazılar simetrik olarak yazılır.

Düz Aynanın Kullanım alanları
- Evde, mağazalarda, kuaförde, araç içi dikiz aynasında düzlem ayna kullanılır.
- Binaların dış cephelerinde aynalar yerleştirilerek içeri ışığın girmesi engellenir. Böylece binanın ısınması engellenir.
- Tepegözde, periskop gibi araçlarda düzlem ayna kullanılır.

Küresel Aynalar
- Yansıtıcı yüzeyi kürenin iç yüzeyi ve dış yüzeyi olan aynalardır.
Odak Noktası - F (focus) harfi ile gösterilir.
- Merkez noktası ile aynanın arasındaki mesafenin yarısıdır (Ortasıdır).
Asal Eksen - Aynanın tam ortasından geçer.
- Üzerinde odak noktası bulunur.
Çukur aynaya gönderilen paralel ışık, yansıdıktan sonra Odak noktasında toplanır. - Odak noktası aynanın önündedir.

Çukur ayna (İç bükey ayna)
- Yansıtıcı yüzeyi kürenin iç yüzü gibi olan aynalardır
Asal eksene paralel gelen ışınlar odaktan geçerek yansırlar.. - Çukur aynada cismin görüntüsü cismin aynaya olan uzaklığına göre değişir.
- Cismin görüntüsü, ters ve cisimden küçük olabilir.
- Cismin görüntüsü, ters ve cismin boyu ile aynı olabilir.
- Cismin görüntüsü, ters ve cisimden büyük olabilir.
- Cismin görüntüsü, düz ve cisimden büyük olabilir.
Çukur Aynada Görüntü Özellikleri

1. Cisim odak noktası ve ayna arasında ise
- Görüntü cisme göre düzdür.
- Görüntünün boyu cismin boyundan büyüktür.
- Görüntü aynanın arkasında oluşur. (sanaldır)
- Simetrik değildir. (Büyüklükleri farklı)

2. Cisim merkez ile odak noktası arasındaysa
Cisim merkez ile odak (M ile F noktası) arasındayken görüntü:
- Merkezden dışarıda
- Cisme göre ters
- Cisimden büyük
- Gerçek

3. Cisim merkezdeyse
Cisim merkez ile odak (M ile F noktası) arasındayken görüntü:
- Merkezden dışarıda
- Cisme göre ters
- Cisimden büyük
- Gerçek

4. Cisim merkezin dışında ise
Cisim merkezden dışarıdayken görüntü:
- Merkez ile odak arasında (M ve F noktaları arasında)
- Cisme göre ters (baş aşağı)
- Cisimden küçük
- Gerçek (yani ekran üzerine düşürülebilir). Çünkü yansıyan ışınların kendileri kesişti, uzantıları değil.
Çukur Aynanın Kullanım Alanları

Kullanım Alanları
- Makyaj aynaları
- Modern teleskoplarda
- Dev aynaları, lunaparklarda eğlence için kullanılır
- El fenerlerinde paralel ışık demetleri elde etmek için reflektör (yansıtıcı yüzey) çukur aynadır
- Güneş fırınlarında güneş ışığını bir noktaya toplamak için kullanılır
- Diş hekimleri dişlerinize bakarken çukur ayna kullanır
Çukur aynalar genellikle ince işçilikte görüntünün büyütülmesini sağlamak amacı ile kullanılır.

Çukur Aynanın Kullanım Alanları
- Modern teleskoplarda
Çukur aynalar genellikle ince işçilikte görüntünün büyütülmesini sağlamak amacı ile kullanılır.

Çukur Aynanın Kullanım Alanları
- Makyaj aynaları
- Çukur aynalar genellikle ince işçilikte görüntünün büyütülmesini sağlamak amacı ile kullanılır.

Çukur Aynanın Kullanım Alanları
- Dev aynaları, lunaparklarda eğlence için kullanılır.

Çukur Aynanın Kullanım Alanları
- El fenerlerinde paralel ışık demetleri elde etmek için reflektör (yansıtıcı yüzey) çukur aynadır

Çukur Aynanın Kullanım Alanları
- Güneş fırınlarında güneş ışığını bir noktaya toplamak için kullanılır

Çukur Aynanın Kullanım Alanları
- Diş hekimleri dişlerinize bakarken çukur ayna kullanır
Tümsek ayna (Dış bükey ayna)

- Yansıtıcı yüzeyi kürenin dış yüzeyidir. Aynaya gönderilen paralel bir noktadan çıkıyormuş gibi dağılarak yansır. Bu nokta odak noktasıdır.
Tümsek Aynanın Görüntü Özellikleri
- Tümsek aynada görüntü düzdür.
- Oluşan görüntü cisimden küçüktür.
- Görüntü sanaldır ve simetrik değildir. (Görüntü cisimle aynı boyda olmaz.)
- Cisim aynaya yaklaştıkça görüntüsü büyür, fakat cismin boyuna eşit olmaz.
- Tümsek aynalar daha geniş alanların görüntülenmesi amacı ile kullanılır.
Tümsek Aynanı Kullanım Alanları

Araçlarda
- Araçlarda dikiz aynası olarak kullanılır. Tümsek ayna sayesinde aracın arkasında geniş bir alan görülebilir.

Mağazalarda
- Mağazalarda güvenlik aynası olarak kullanılır.

Yollarda
- Yollarda önü kapalı keskin virajlarda karşıdan gelen aracı görmek için kullanılır.

Güvenlik
- Araç altı arama aynası olarak kullanılır. Araçların altında yabancı madde olup olmadığını kontrol etmeyi sağlar.
Tümsek aynalar ayrıca kaşığın dış yüzeyinde, kahkaha aynalarında da vardır.